Phần lớn hiện tượng “rướn, vặn mình” ở trẻ sơ sinh là sinh lý do hệ thần kinh và tiêu hoá còn non nớt. Thường giảm rõ từ tuần 6–12 và hết dần đến 4–6 tháng, tùy nguyên nhân (phản xạ giật mình/Moro, “đầy hơi”, colic, “rặn đỏ mặt”/infant dyschezia…). Nếu kèm dấu hiệu báo động (sốt ≥38°C ở trẻ <3 tháng, nôn vọt xanh mật, tím tái/ngưng thở, co giật, bỏ bú, sụt cân…), cần đi khám ngay.
Rướn và vặn mình là những hiện tượng tương đối phổ biến ở trẻ sơ sinh, thường xuất hiện trong những tháng đầu đời. Đây là những hành vi mà nhiều bậc phụ huynh có thể nhận thấy khi quan sát con mình. Rướn thường được biểu hiện qua việc trẻ nhấc đầu, lưng hoặc chân ra khỏi nền, trong khi vặn mình bao gồm sự chuyển động của cơ thể sang một bên. Những hành động này có thể xảy ra bất cứ lúc nào, thường trong những khoảng thời gian trẻ cảm thấy không thoải mái hoặc khi đang trong trạng thái giữa giấc ngủ.
Nguyên nhân của hiện tượng này chủ yếu liên quan đến việc trẻ đang tìm kiếm sự thoải mái hoặc điều chỉnh tư thế trong khi ban đầu không thể tự làm. Thông thường, trẻ sơ sinh chưa hoàn toàn kiểm soát được cơ thể, và hành động rướn, vặn mình giúp trẻ khám phá không gian xung quanh mình. Điều này không chỉ là dấu hiệu của sự phát triển thể chất mà còn là cách trẻ phản ứng với các kích thích từ môi trường bên ngoài.
Ngoài ra, hiện tượng rướn và vặn mình còn có thể là cách trẻ thể hiện sự buồn chán, mệt mỏi hoặc không thích thú với tư thế mà mình đang ở. Tuy nhiên, đối với những bậc phụ huynh, điều quan trọng là nhận ra rằng đây là một phần tự nhiên trong quá trình phát triển của trẻ và không phải lúc nào cũng liên quan đến một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại. Hầu hết trẻ sơ sinh sẽ dần dần giảm thiểu những hành vi này khi chúng lớn hơn và học được cách kiểm soát cơ thể tốt hơn. Trong những trường hợp hiếm hoi hơn, nếu hiện tượng này diễn ra một cách liên tục và cường độ cao, các phụ huynh nên tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ nhi khoa để đảm bảo sức khỏe của trẻ.
Hiện tượng rướn và vặn mình ở trẻ sơ sinh là một phản ứng tự nhiên mà các bé thường thể hiện trong giai đoạn phát triển đầu đời. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến hành vi này, trong đó có sự phát triển của hệ thần kinh. Khi trẻ sơ sinh phát triển, hệ thần kinh của bé tiếp tục hoàn thiện, từ đó dẫn đến những cử động phản xạ mà các bậc phụ huynh dễ dàng nhận thấy. Những cử động này có thể bao gồm việc rướn người hoặc vặn mình, thể hiện sự khám phá cơ thể của trẻ.
Bên cạnh đó, cảm giác không thoải mái cũng là một yếu tố đáng chú ý. Trẻ sơ sinh có thể rướn và vặn mình khi cảm thấy bụng đầy hơi hoặc gặp phải các vấn đề tiêu hóa. Hệ thống tiêu hóa của trẻ còn non yếu, điều này có thể dẫn đến những cảm giác khó chịu khiến trẻ phải tìm cách giải phóng sự không thoải mái này thông qua các cử động cơ thể. Các bậc phụ huynh nên chú ý đến các dấu hiệu đi kèm như việc bé quấy khóc hay có biểu hiện không thoải mái để có thể hỗ trợ trẻ một cách tốt nhất.
Cuối cùng, tác động từ môi trường xung quanh cũng có thể ảnh hưởng đến hành vi này. Nếu trẻ bị căng thẳng do âm thanh lớn, ánh sáng chói hoặc nhiệt độ không thoải mái, bé có thể phản ứng bằng cách rướn và vặn mình. Việc tạo ra một môi trường yên tĩnh, dễ chịu sẽ giúp bé tự do thể hiện mình mà không cảm thấy lo lắng. Tổng hợp lại, sự kết hợp giữa phát triển hệ thần kinh, cảm giác không thoải mái và các yếu tố môi trường tạo thành những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng rướn và vặn mình ở trẻ sơ sinh.
Trẻ sơ sinh trải qua một quá trình phát triển liên tục, và việc rướn, vặn mình là một phần tự nhiên trong hành trình này. Thời điểm mà trẻ dừng lại những hành động này có thể khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển cá nhân của mỗi trẻ. Thông thường, trẻ sơ sinh bắt đầu rướn và vặn mình từ khoảng 2 đến 3 tháng tuổi, với mục đích khám phá thế giới xung quanh và tìm kiếm sự thoải mái cho cơ thể./p>
Trong giai đoạn từ 4 đến 6 tháng, hành động rướn và vặn mình trở nên phổ biến hơn, đặc biệt khi trẻ cố gắng học cách lật và di chuyển. Đến khoảng 6 tháng tuổi, phần lớn trẻ sẽ dần phát triển khả năng kiểm soát cơ thể tốt hơn, từ đó việc rướn và vặn mình sẽ giảm dần. Tuy nhiên, một số trẻ vẫn có thể tiếp tục biểu hiện này cho đến khi đạt khoảng 9 tháng tuổi. Sự khác biệt này không có gì đáng lo ngại vì mỗi trẻ phát triển theo tốc độ riêng của mình.
Để hỗ trợ trẻ trong giai đoạn này, phụ huynh có thể khuyến khích sự phát triển bằng cách tạo ra một môi trường an toàn và kích thích. Các hoạt động như cho trẻ nằm sấp để chơi, sử dụng đồ chơi đa dạng có thể giữ cho trẻ hứng thú và khuyến khích chúng vận động. Việc tham gia các hoạt động tương tác cùng trẻ cũng giúp trẻ cải thiện khả năng kiểm soát cơ thể, từ đó giảm dần hành động rướn và vặn mình. Mặc dù mỗi trẻ có thể có thời gian khác nhau để ngừng những hành động này, nhưng sự hỗ trợ từ phụ huynh sẽ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển tổng thể của trẻ.
1) “Rướn, vặn mình” là gì? Vì sao đa số là bình thường?
Những hành vi mà cha mẹ hay gọi là “rướn, vặn mình” gồm:
Giật mình, duỗi người, vung tay chân: do phản xạ Moro/Startle – một phản xạ nguyên thuỷ giúp bé đáp lại tiếng động hoặc cảm giác rơi. Phản xạ này thường mờ dần quanh 3–4 tháng và có thể biến mất hoàn toàn trước 6 tháng.
Quằn quại, ưỡn người, khó chịu sau bú/ngủ nông: thường do hệ tiêu hoá còn non, ợ hơi, trào ngược sinh lý; khung thời gian tệ nhất là 6–8 tuần, cải thiện dần sau 3 tháng.
Khóc cơn (colic): quấy khóc dữ dội, khó dỗ, thường buổi chiều–tối; đỉnh điểm khoảng 6 tuần và giảm nhiều ở 3–4 tháng (hiếm khi kéo đến 6 tháng).
“Rặn đỏ mặt” khi đi tiêu (infant dyschezia): bé gồng–rướn, đỏ mặt trước khi đi phân mềm; do chưa phối hợp tốt cơ sàn chậu – tự hết sau vài tuần, không cần can thiệp.
HealthyChildren.org
Giật giật khi ngủ (benign neonatal sleep myoclonus): cử động giật nhịp nhàng chỉ xảy ra khi ngủ, thường tự hết trong 3–6 tháng.
Thở chu kỳ (periodic breathing): thở nhanh–chậm xen kẽ vài giây, thường gặp ở sơ sinh và hết trước 6 tháng (miễn không tím tái/ngưng thở kéo dài).
Điểm chung: Hệ thần kinh – tiêu hoá chín dần theo tháng tuổi, nên các biểu hiện “rướn, vặn mình” tự giảm khi bé lớn lên.
2) Mốc thời gian: Khi nào con sẽ… “hết rướn, ít vặn mình”?
Hiện tượng Thường giảm/hết khi nào? Ghi chú
Giật mình/Phản xạ Moro Giảm rõ 3–4 tháng; hết trước ~6 tháng Nếu tồn tại >6 tháng → trao đổi bác sĩ.
Khóc cơn (colic) Đỉnh 6 tuần; giảm mạnh 3–4 tháng (hiếm đến 6 tháng) Quản lý bằng trấn an, nhịp đưa, bế ẵm, tránh quá kích thích.
Khó chịu do “đầy hơi”/trào ngược sinh lý Tệ nhất 6–8 tuần, đỡ sau 3 tháng Trào ngược sinh lý phổ biến ở 4–6 tháng.
Rặn đỏ mặt trước khi đi tiêu (infant dyschezia) Vài tuần rồi tự hết Không dùng kích thích hậu môn/thụt.
Giật giật khi ngủ (benign sleep myoclonus) 3–6 tháng Chỉ xảy ra khi ngủ, tỉnh là hết.
Thở chu kỳ Hết trước 6 tháng Nếu tím tái/ngưng thở >20 giây → cấp cứu.
3) Khi nào là bình thường, khi nào cần đi khám ngay?
Dấu hiệu bình thường
Bé vẫn bú tốt, lên cân, tỉnh táo giữa các cơn khó chịu.
Cơn “rướn/vặn” ngắn, xảy ra khi giật mình, chu kỳ ngủ nông, chuẩn bị đi tiêu phân mềm, hoặc sau bú rồi tự dịu lại.
Dấu hiệu cần đi khám sớm
Giật mình/ưỡn cứng kéo dài, lệch bên, hoặc không đối xứng; phản xạ Moro không giảm sau 6 tháng.
Quấy khóc không dỗ được nhiều giờ, nhiều ngày, kéo dài sau 4 tháng; bú kém, chậm tăng cân.
Nôn vọt, nôn xanh mật, bụng chướng, phân máu.
Cong người/ưỡn lưng dữ dội sau bú kèm khó chịu → nghĩ Sandifer do trào ngược, cần được đánh giá.
Dấu hiệu cấp cứu ngay
Sốt ≥38,0°C ở trẻ <3 tháng.
Tím tái, ngưng thở ≥20 giây, thở rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng.
Cơn giật mắt–tay–chân khi đang thức, mất ý thức, hoặc nghi co giật. (Phân biệt với myoclonus chỉ khi ngủ.)
4) Hướng dẫn từng bước để giảm “rướn, vặn mình” tại nhà (an toàn theo AAP)
Mục tiêu: giảm kích thích đột ngột, hỗ trợ tiêu hoá, tối ưu giấc ngủ an toàn.
Bước 1 — Kiểm tra môi trường & tư thế ngủ (ngay hôm nay)
Cho bé ngủ ngửa trên bề mặt phẳng, chắc, không gối/chăn thú/đệm nghiêng; không dùng nệm, positioner.
Quấn (swaddle) an toàn để giảm giật mình: quấn vừa đủ, chừa hông gối cử động, ngừng quấn khi bé có dấu hiệu sắp lật (thường quanh 2 tháng).
Giữ phòng yên, ánh sáng dịu, dùng tiếng ồn trắng/quạt đều đặn vào cữ ngủ (không đặt bé lên máy giặt/điện gia dụng).
Bước 2 — Sau bú: giúp bé dễ chịu hơn
Bế thẳng 20–30 phút sau bú; tránh chơi hăng ngay sau cữ.
Ợ hơi giữa cữ và cuối cữ nếu bé dễ nuốt khí; xem lại ngậm bắt vú hoặc nipple phù hợp.
Nếu công thức: tránh ép bú quá nhiều/quá sát cữ (thường cách 2–2,5 giờ giữa hai lần bắt đầu cữ).
Bước 3 — Trong cơn quấy/“rướn”
Ôm vỗ nhịp, đu đưa nhẹ, da kề da; có thể địu đi lại.
Tummy time có giám sát lúc thức để thoát hơi và tăng trương lực thân (nếu bé ngủ trên bụng → đặt lại nằm ngửa).
Không dùng bông/ống kích thích hậu môn, không thụt/thuốc xổ cho tình huống dyschezia – hãy để bé tự học phối hợp đi tiêu.
Bước 4 — Theo dõi & ghi chép (3–7 ngày)
Ghi thời điểm cơn “rướn/giật mình”, liên quan bú/ngủ/đi tiêu, cách dỗ hiệu quả; mang theo video khi khám giúp bác sĩ phân biệt cơn lành tính vs bất thường. (Mẹo này cũng được các tổ chức khuyến nghị.)
5) Câu hỏi thường gặp
“Bé rướn đỏ mặt trước khi đi tiêu có táo bón không?”
Không hẳn. Nếu phân mềm, nhiều khả năng là infant dyschezia – không phải táo bón, không cần điều trị, và sẽ tự hết sau vài tuần. Khi là táo bón, phân mới cứng/thỏ viên, có thể nứt hậu môn, bé đau.
“Con hay giật mình bật dậy ban đêm, bao giờ mới đỡ?”
Khi phản xạ Moro mờ dần (khoảng 3–4 tháng, hết trước 6 tháng), bé sẽ ít giật mình hơn. Quấn đúng cách (và ngừng khi sắp lật) + môi trường ngủ đều đặn sẽ giúp qua giai đoạn này.
“Bé thở lúc nhanh lúc chậm khi ngủ, có sao không?”
Nếu chỉ là thở chu kỳ không tím tái, thường hết trước 6 tháng. Nhưng nếu tím tái/ngưng thở ≥20 giây hoặc thở rút lõm, cần cấp cứu.
“Có nên đổi sữa, dùng men vi sinh, nước ấm… để bớt ‘đầy hơi’?”
Phần lớn trường hợp không cần đổi sữa/thuốc. Trẻ sơ sinh ít khi đau do ‘đầy hơi’; điều quan trọng là đỡ quá kích thích, nhịp dỗ đều, và tư thế sau bú. Trao đổi bác sĩ trước khi thử thay đổi lớn.
6) Khung ra quyết định nhanh (dành cho phụ huynh)
<3 tháng + sốt ≥38°C? → Đi khám ngay.
Có dấu hiệu nguy kịch (tím, ngưng thở, nôn xanh mật, co giật, bỏ bú, lờ đờ)? → Cấp cứu.
HealthyChildren.org
Không có dấu hiệu báo động → Thực hiện Bước 1–4 (mục 4) liên tục 1 tuần, ghi chép.
Sau 1–2 tuần vẫn khó chịu nhiều hoặc không lên cân → hẹn bác sĩ nhi; mang video + nhật ký.
7) Ghi nhớ về an toàn giấc ngủ (theo AAP)
Ngủ ngửa, nôi phẳng, chắc, không đồ mềm; không nghiêng/kê gối.
Ngừng quấn ngay khi bé có dấu hiệu lật (thường quanh 2 tháng).
🌿 ĐĂNG KÝ LỚP YOGA ONLINE & OFFLINE NGAY HÔM NAY! 🌿
Hãy tham gia cùng chúng tôi để cải thiện sức khỏe, giảm căng thẳng và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn mỗi ngày. Yoga không chỉ là một bài tập, mà còn là cách bạn yêu thương và chăm sóc bản thân! 💖
📞 Liên hệ ngay qua Zalo: 0902.69.44.02
🌐 Website: tapyoga.vn
📌 Facebook: fb.com/tapyoga.yoga
📌 TikTok: tiktok.com/@hoangnhiyoga
📍 Địa chỉ: Chung cư Marina Tower, đường Vĩnh Phú 10, P. Vĩnh Phú, Thuận An, Bình Dương
✨ Yoga – sự lựa chọn tuyệt vời để khởi đầu cuộc sống khỏe mạnh và bình an! ✨
#Yoga #tapyoga #ChămSócSứcKhỏe #Tapyoga #SốngKhỏeSốngVui #yogaonline #yogaoffline